Nép mình e ấp dưới chân núi Pha Luông, Bản Nà Sàng vẫn còn giữ được nét đẹp nguyên sơ, là sự hòa trộn của những thửa ruộng bậc thang, núi đồi trùng điệp, điểm xuyết đó đây bởi những ngôi nhà sàn xinh xắn. Bản nằm kế bên rừng già nguyên sinh, gần suối gần thác, hứa hẹn sẽ mang lại nhiều trải nghiệm thiên nhiên hấp dẫn cho du khách. Không chỉ có vậy, Nà Sàng còn là ngôi nhà chung của đồng bào dân tộc Thái, Mường, vẫn còn gìn giữ nhiều nét văn hóa, tập quán riêng biệt. Du khách ghé chơi sẽ được hòa mình và học hỏi thêm về văn hóa, tập quán và đời sống của người dân bản địa.
Nằm cách Hà Nội hơn 300 km về phía Tây Bắc, Tỉnh Sơn La nổi tiếng với phong cảnh miền núi hùng vĩ ngoạn mục với thung lũng núi đồi hiểm trở, ruộng bậc thang trải dài cùng nền văn hóa đa dạng, phong phú. Đối với những người đam mê tìm hiểu về văn hóa, Sơn La là một điểm đến không thể bỏ qua bởi sự hòa trộn màu sắc của 12 nhóm dân tộc, dệt nên một tấm thảm rực rỡ về văn hóa, phong tục tập quán, tín ngưỡng và quan niệm tâm linh. Đồng bào Thái có kiến trúc nhà sàn độc đáo, áo cóm , khăn Piêu, có điệu xòe, câu khắp. Dân tộc H’Mông có trang phục sặc sỡ và điệu múa khèn. Dân tộc Dao mặc bộ váy áo chàm nền nã, múa chuông sôi động, có nghi lễ cấp sắc và nghi lễ rước dâu đặc sắc. Các dân tộc Kháng, Xinh Mun, La Ha tuy có dân số nhỏ hơn nhưng cũng có di sản truyền thống phong phú, độc đáo riêng.
Bản Nà Sàng có sáu đồng bào dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó dân tộc Mường và dân tộc Thái (trắng) chiếm phần đa (99%) dân số. Già làng thường kể chuyện truyền miệng cho con cháu về những cuộc di cư, khai khẩn vào những năm 50 của thế kỷ trước. Ban đầu chỉ là vài hộ gia đình cùng nhau cuốc đất, khai hoang. Sau đó dần dần có các hộ khác gia nhập, không phân định ai trước ai sau, dân tộc nào với dân tộc nào. Cuộc sống khó khăn gắn kết mọi người lại với nhau. Bản Nà Sàng đã ra đời như thế.
Hai dân tộc Mường, Thái thường được biết tới là có tính cởi mở, linh hoạt và thích ứng cao. Do đó, các dấu ấn văn hóa Mường và Thái ở Bản Nà Sàng đã có sự pha trộn. Tuy vậy, mỗi nhóm vẫn duy trì các tập tục và nói ngôn ngữ riêng ở mức độ hộ gia đình. Khi có công việc chung, mặc dù mỗi nhóm nói một ngôn ngữ nhưng mọi người vẫn có thể hiểu ý của nhau.
Để thuận tiện lao động canh tác, người dân làng không thường xuyên mặc trang phục trong cuộc sống hàng ngày, tuy nhiên vào những dịp lễ hội đặc biệt, khắp làng trên xóm dưới được phủ những màu sắc váy áo sặc sỡ đẹp mắt. Trang phục của phụ nữ Mường có đặc điểm là áo hai lớp (áo pắn, hoặc áo ngắn mặc ngoài và áo báng, tức là áo yếm bên trong) và váy dài đen, mặc với thắt lưng thêu khổ rộng. Trang phục của phụ nữ Thái trắng gồm một áo ngắn (xửa cỏm), váy đen dài với thắt lưng bản rộng (thường có màu xanh lá không có hoa văn) và món đồ sặc sỡ nhất là khăn piêu quấn đầu.
Dân số: 130 hộ gia đình, 570 nhân khẩu
Diện tích: 14,286,000m² (1,428 ha)
Khí hậu: Nà Sàng nằm ở độ cao khoảng 650m trên mực nước biển, có điều kiện khí hậu đa dạng đặc trưng tương tự Mộc Châu. Nà Sàng nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, mùa đông lạnh khô, mùa hè nóng ẩm. Các tháng mưa rơi vào từ tháng 7 đến tháng 10 hàng năm. Nhiệt độ không khí trung bình/năm khoảng 21 độ C, lượng mưa trung bình/năm khoảng 1.560 mm.
Nà Sàng có rất nhiều thắng cảnh thiên nhiên hấp dẫn cho du khách thoải mái khám phá. Ngay gần bản là ba ngọn đồi Con Lính, Long Kia và Đá Trắng, lý tưởng cho hoạt động leo núi (hiking) và săn mây. Du khách còn có thể khám phá những dòng suối con thác ẩn mình trong núi rừng nguyên sơ chỉ cách Nà Sàng một quãng đi bộ. Những du khách có máu phiêu lưu có thể lựa chọn khám phá hang động gần đó hoặc băng qua những thửa ruộng bậc thang ngát mắt để đi lên Cổng Trời, một con đường hẹp dẫn qua thung lũng mận Pa Phách.
Khi đến với Nà Sàng, điều tuyệt vời nhất giữ chân du khách là trải nghiệm hòa mình vào cuộc sống thôn quê. Du khách có thể bắt đầu ngày mới bằng bữa sáng mộc mạc, đúng điệu miền núi, được phục vụ trong chòi tre nhìn ra khung cảnh núi đồi khoáng đạt. Để thử thách chính mình, du khách có thể tham gia một chuyến trekking dài khoảng sáu kilomet lên khu sản xuất Piềng Mồ và đồi Pha Luông để săn mây. Hạ nhiệt cuối cung đường trekking bằng cách ngâm mình trong dòng nước thác Suối Sến mát lành, trong vắt.
Du khách cũng có thể trải nghiệm văn hóa ẩm thực đặc sắc của người dân Nà Sàng bằng cách học chế biến các món ăn địa phương với nguyên liệu tươi ngon được trồng quanh bản. Theo chân người nông dân lên nương hoặc vào rừng để thu hoạch nông sản hoặc học cách quăng lưới bắt cá suối. Học cách chế biến và nấu “lam” (dùng ống tre) bằng bếp củi là bước cuối cùng trong hoạt động trải nghiệm ẩm thực độc đáo này.
Thưởng thức nghệ thuật văn hóa dân tộc thông qua trải nghiệm học nghề thủ công tại Bản Nà Sàng. Ghé thăm một nghệ nhân địa phương để tìm hiểu về nghề mây tre đan, hoặc dành thời gian học làm quả còn từ vải thổ cẩm và vỏ trấu, một món đồ chơi hết sức phổ biến trong các ngày hội dân gian của đồng bào dân tộc miền núi. Du khách còn có cơ hội được xem thưởng thức các bài múa truyền thống, ngắm nhìn trang phục và nghe những câu chuyện văn hóa của dân tộc Mường và Thái thông qua âm nhạc.
Bản Nà Sàng có một homestay thuộc khuôn viên gia đình với thiết kế nhà sàn gỗ mái tranh truyền thống của người Thái, nằm ngay trung tâm bản, có thể đón tiếp tối đa 16 khách. Homestay gồm một nhà sàn là khu lưu trú chính, bếp, sân vườn và ao cá. Tiện nghi được cung cấp ở mức cơ bản (khăn sạch, dầu gội, sữa tắm). Nhà vệ sinh và phòng tắm nằm tách biệt với nhà chính.
Nếp nhà này thuộc gia đình thầy Dần, một giáo viên đã dạy con chữ cho trẻ em trong bản nhiều năm, nay lại tiên phong làm du lịch để truyền cảm hứng và khích lệ bà con Nà Sàng làm du lịch cộng đồng. Tại homestay của thầy Dần, du khách sẽ có trải nghiệm sinh hoạt cùng gia đình bản địa, quan sát và cảm nhận những nét văn hóa đặc trưng địa phương qua nếp nhà, nếp ăn, nếp chơi, cũng như tham gia các hoạt động tham quan, trải nghiệm quanh bản.
Nhận thấy Nà Sàng có nhiều lợi thế trong việc sử dụng du lịch để cải thiện sinh kế, Action on CBT đã huy động nguồn lực và kinh phí để thực hiện dự án hỗ trợ sinh kế cho Nà Sàng cùng với một số thôn bản khác. Hoạt động chính của dự án là triển khai mô hình du lịch nhằm cải thiện điều kiện sống của người dân tộc thiểu số và nâng cao năng lực quản lý tài nguyên thiên nhiên, phát triển các sản phẩm du lịch cộng đồng và xây dựng bộ công cụ hướng dẫn về du lịch hòa nhập và có trách nhiệm
Xem vị trí Bản Nà Sàng trên bản đồ.